Szukając sposobu na aktywny wypoczynek, przebywając na polskim
wybrzeżu, warto oderwać się na chwilę od zdobywania wymarzonej
opalenizny i wybrać się na spacer wzdłuż brzegu morza, przy okazji
odwiedzając latarnie. Te wieże nawigacyjne służyły ludziom od
dawien dawna, od postaci bardzo prowizorycznej ewoluowały do
dzisiejszych kształtów nabierając charakteru poprzez wieki. Na
polskim wybrzeżu znajduje się siedemnaście latarń morskich w
większości dostępnych dla turystów i kryjących wiele ciekawych
historii. Aby zachęcić do zwiedzania tych niepowszednich budowli,
kryjących niejednokrotnie tajemnice, poniżej przedstawiamy krótkie
opisy poszczególnych latarni, odrobinę historii i ciekawostki,
interesujące każdego zdobywcę nowych wrażeń.
Latarnia w Świnoujściu, najwyższy znak nawigacyjny na wybrzeżu Bałtyku,
powstała w 1854 roku, na prawym brzegu Świny w przemysłowej części miasta
Warszowie. Do XX wieku była to ośmiokątna wieża wysokości prawie 65 metrów, z
żółtej cegły. Generalny remont pozostawił po sobie wieżę o przekroju okrągłym,
osadzoną na ośmiokątnej podstawie ze spadzistym dachem. II Wojna Światowa, a w
jej trakcie naloty alianckie, spowodowały poważne zniszczenia, kolejno
naprawiane. Generalny remont na przełomie 1999 i 2000 roku doprowadził do jej
obecnego wyglądu i otwarcia jej progów dla turystów.
Latarnia Kikut k/Wisełki, to położona w Wolińskim Parku Narodowym wieża
orientacyjno widokowa, w 1962 roku przerobiona na latarnie morską. Ze względu na
swoje położenie, czyli wzgórze o wysokości 75 metrów nad poziomem morza, jest
uznawana za najwyższą latarnią polskiego wybrzeża. Jej światło ma 91,5 metra
wysokości ponad wodą. Ze względu na jej pełne zautomatyzowanie nie została
udostępniona zwiedzającym, jednak warto wybrać się na trzy kilometrową, piesza
wycieczkę, czerwonym szlakiem poprzez lasy Wolińskiego Parku Narodowego,
chociażby po to, by poczuć się nad samym morzem jak w górach.
Latarnia w Niechorzu została zbudowana przez Niemców w XIX wieku, na
wysokiej, trzynastometrowej podstawie, osiągając wysokość 45 metrów. Latarnia
jest udostępniona dla zwiedzających, jednak by podziwiać rozciągające się wkoło
widoki, trzeba pokonać 210 schodów, prowadzących na jej szczyt. U podnóża
latarni znajduje się wspaniały ogród z dwumetrowymi żywopłotami oraz kompleks
budynków otoczonych ceglanym murem. Klif, na którym znajduje się latarnia został
zabezpieczony przed erozją betonowym pasem. Od strony lądu budynek latarni jest
widoczny z odległości kilku kilometrów, od strony morza widać jedynie górny
fragment wieży.
Latarnia w Kołobrzegu została umiejscowiona w centrum miasta Kołobrzeg,
na dawnym forcie, co umożliwiło postawienie wysokiej wieży z czerwonej cegły.
Latarnię można zwiedzać, a wielkim i zarazem niespotykanym urozmaiceniem
wspinaczki na latarnię są metalowe schody. Miłą niespodzianką jest usytuowana w
pobliżu armata, przypominająca historię wieży, oraz tablice upamiętniające
rybaków, którzy zginęli na morzu.
Latarnia w Gąskach została zbudowana pod koniec XIX wieku, osiąga
wysokość 41,2 metra, położona jest 112 metrów od brzegu morskiego, niedaleko
drogi z Ustronia Morskiego do Mielna. Na szczyt latarni prowadzą kręte,
granitowe schody. U podstawy wieży znajduje się dom latarnika, kramiki z
jedzeniem i pamiątkami oraz ładnie zagospodarowany teren. Latarnia została
wpisana do rejestru zabytków.
Latarnia w Darłowie jest budowlą najmniej przypominającą klasyczne
latarnie. Stojące blisko brzegu budynki są nieustannie narażane na oddziaływanie
wody morskiej, przez co w zimie ściany są skute lodem. Jest to parterowy domek z
nadbudowaną dwupiętrową wieżą. Przez szyby laterny można obejrzeć budowę
soczewki. Latarnia jest umiejscowiona u ujścia rzeki Wieprzy do morza, kierując
się w jej stronę można przy okazji zwiedzić unikalny zwodzony most.
Latarnia morska w Jarosławcu to wspaniały punkt widokowy na okolice
Jarosławca, usytuowana w odległości 400 metrów od brzegu i w pobliżu starych
zabudowań, pozostałych po poprzedniej, zbyt niskiej latarni. Na szczycie
trzydziestometrowej wierzy znajduje się taras widokowy, do którego prowadzą
kamienne schody wewnątrz wieży. W 1993 roku latarnia została wpisana do rejestru
zabytków. Usytuowana jest w samym centrum Jarosławca, w związku z czym turyści
nie powinni mieć problemów z odnalezieniem jej.
Jeden z najsławniejszych kurortów naszego wybrzeża również może pochwalić się
posiadaniem w swej okolicy znaku nawigacyjnego.
Latarnia Ustka to
niezwykle interesujący architektonicznie obiekt, składający się z ośmiokątnej
wieży i niewiele niższego, przylegającego do niej budynku latarników. Uroku
dodaje niezliczona ilość gzymsików, daszków oraz kilkanaście okien różnego
rozmiaru. Na szczyt wieży prowadzą betonowe i metalowe schodki, z galerii przez
szyby można obserwować układ soczewek. 1993 roku latarnia została dopisana do
rejestru zabytków. Zlokalizowana jest po wschodniej stronie falochronu, u ujścia
rzeki Słupi. Warto zapytać przewodnika o ducha, który żyje w latarni.
Latarnia morska w Czołpinie jest najbardziej oddaloną od skupisk ludzkich
tego rodzaju budowlą. Jest położona w odległości 1000 metrów od brzegu i wznosi
się na wysokość 25 metrów na wzgórzu o wysokości 75 metrów nad poziomem morza.
Znajduje się na terenie Słowińskiego Parku Narodowego i wymaga od turystów
półtorakilometrowego spaceru wśród dziko rosnącego lasu. Latarnia znajduje się
na terenie rezerwatu przyrody, a widok z jej tarasu rozciąga się na ruchome
wydmy oddzielające jezioro Łebsko od morza.
Latarnia Stilo położona w odległości pięciu kilometrów od wsi Stilo,
zwanej również Ostenik, jest bardzo charakterystyczną budowlą o kształcie
ściętego ostrosłupa, na szesnastokątnej podstawie. U szczytu latarni znajdują
się dwie galerie widokowe i laterna, do której nie ma dostępu. Została zbudowana
na początku XX wieku i odznacza się bardzo nowoczesną, jak na tamte czasy,
techniką budowy – stalowe elementy połączono śrubami, co jest doskonale widoczne
wewnątrz budynku. Latarnia jest pomalowana w trzy charakterystyczne pasy –
czarny u dołu, biały pośrodku i czerwony na górze. Obok wieży stoi domek
latarników, w którym swe obowiązki wypełnia także kobieta.
Latarnia na Przylądku
Rozewie to najstarsza tego typu budowla na polskim
wybrzeżu, dodatkowo w jej wnętrzu znajduje się małe muzeum, posiadające w swych
zbiorach przekrój latarni morskich od starożytności do dzisiaj. Latarnia była
wielokrotnie podwyższana, a obecnie jej konstrukcje stanowi murowana podstawa i
metalowa wieża. Dla turystów zostało udostępnione jedynie dojście do pierwszego
podestu, z którego trudno dojrzeć morze, jednak warto się wybrać w te okolicę,
by podziwiać kunszt architektoniczny i udać się na spacer na pobliską kamienną
plażę.
Obecna
latarnia w Jastarni powstała w 1950 roku na miejscu latarni
zniszczonej w trakcie działań wojennych na początku II Wojny Światowej. Jest to
metalowy walec, osadzony na betonowej podstawie, pomalowany w czerwono-białe
pasy. Nie jest udostępniona do zwiedzania, jednak warto zobaczyć tę najmniejszą
z polskich latarń.
Latarnia helska zastąpiła po II Wojnie Światowej swoją poprzedniczkę
wybudowana jeszcze na przełomie XVIII i XIX wieku. Budowla stanowi
czterdziestometrową wieżę w kolorze pomarańczowym zwieńczoną równie czerwoną
laterną z galerią udostępnioną do zwiedzania. Wieża znajduje się na samym końcu
półwyspu helskiego.
Latarnia morska w Sopocie początkowo pełniła funkcję wieży widokowej
zasłaniającej nieestetyczny komin kotłowni Zakładu Balneologicznego, obecnie
stanowi znak nawigacyjny w polskim systemie żeglugi morskiej oraz punkt
obserwacyjny, skąd można podziwiać molo i część Sopotu. Aby się na nią dostać
należy w pierwszej kolejności opłacić wstęp na sopockie molo.
Latarnia w gdańskim Porcie Północnym to najmłodsza latarnia polskiego
wybrzeża, uruchomiona w 1984 roku i stanowiąca przede wszystkim kapitanat portu
z dobudowaną laterną, zastępującą starszą, wyłączoną z użytku latarnię w Nowym
Porcie. Jest to jedyna w Polsce latarnia, na szczyt której dociera się windą. Z
jej galerii, przypominającej chatkę baby-jagi, rozciąga się piękny widok,
którego jednak żaden turysta podziwiać nie może.
Latarnia Nowy Port zakończyła swe działania wraz z uruchomieniem latarni
w Porcie Północnym, została dopisana do rejestru zabytków i w 2004 roku
udostępniona do zwiedzania. Stanowi ośmiokątną wieżę zwężającą się ku górze,
zakończoną galerią z misternie kutymi poręczami. Dawniej na szczycie wieży
znajdowała się kula czasu pozwalająca regulować czas na statkach, pozostałością
po niej jest kuliste zwieńczenie budowli.
Obecna latarnia w Krynicy Morskiej jest zastępczynią zniszczonej pod
koniec wojny XIX wiecznej wieży. Powstała w latach pięćdziesiątych, obecnie jest
udostępniona do zwiedzania. Zbudowana została z betonowych bloków na kształt
ściętego stożka z wewnętrznymi schodami pnącymi się wzdłuż ścian. Z galerii
rozciąga się widok na wody pełnego morza i Zalewu Wiślanego, od strony lądu
można dojrzeć Tolkmicko i Frombork, a przy dobrej widoczności nawet światła Helu
i Gdańska.
